Liệu pháp nhận thức – hành vi có thể là một công cụ rất hữu ích, dù thực hiện đơn lẻ hoặc kết hợp với các liệu pháp khác trong điều trị rối loạn sức khỏe tâm thần (trầm cảm, rối loạn căng thẳng sau chấn thương hoặc rối loạn ăn uống). Tuy nhiên, không phải ai dùng liệu pháp này cũng đều có bệnh về sức khỏe tâm thần. Liệu pháp nhận thức – hành vi ngoài mục đích chữa trị còn là một công cụ hiệu quả để giúp người bệnh học cách kiểm soát tốt hơn các tình huống căng thẳng trong cuộc sống.
Ai có thể cần liệu pháp nhận thức – hành vi?
Liệu pháp nhận thức – hành vi được sử dụng để điều trị rất nhiều vấn đề tâm lý. Các nhà tâm lý học thường ưu tiên áp dụng liệu pháp này vì tính nhanh chóng xác định và có thể đối phó với những thách thức cụ thể. Liệu pháp cũng thường cần ít phiên trị liệu hơn và được thực hiện theo mô hình.
Một số vấn đề mà liệu pháp này có thể giúp kiểm soát là:
- Kiểm soát các triệu chứng của bệnh tâm thần
- Ngăn ngừa tái phát các triệu chứng bệnh tâm thần
- Điều trị bệnh tâm thần khi thuốc không phải là một lựa chọn tốt
- Tìm hiểu các kỹ thuật để đối phó với các tình huống căng thẳng trong cuộc sống
- Xác định cách để kiểm soát cảm xúc
- Giải quyết xung đột trong các mối quan hệ và tìm hiểu cách giao tiếp tốt hơn
- Đối phó với những tin tức đau buồn hoặc mất mát
- Khắc phục sang chấn tâm lý liên quan đến lạm dụng hoặc bạo lực
- Đối phó với một căn bệnh cụ thể
- Quản lý các triệu chứng thể chất mạn tính
Ngoài ra, liệu pháp có thể cải thiện các tình trạng rối loạn sức khỏe tâm thần như:
- Phiền muộn
- Rối loạn lo âu
- Ám ảnh
- Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD)
- Rối loạn giấc ngủ
- Rối loạn ăn uống
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
- Rối loạn sử dụng chất
- Rối loạn lưỡng cực
- Tâm thần phân liệt
- Rối loạn chức năng tình dục
Trong một số trường hợp, liệu pháp nhận thức – hành vi có hiệu quả nhất khi được kết hợp với các phương pháp điều trị khác như thuốc.
Liệu pháp nhận thức – hành vi có nguy hiểm không?
Nói chung, có rất ít rủi ro trong việc điều trị bằng liệu pháp hành vi – nhận thức. Đôi khi, người bệnh có thể cảm thấy khó chịu vì phải đối diện với những cảm xúc hay trải nghiệm thực tế khắc nghiệt, phũ phàng. Trong một phiên trị liệu, việc khóc, buồn bã hoặc cảm thấy tức giận là một phần của liệu pháp. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể cảm thấy kiệt sức về mặt thể chất.
Một số dạng liệu pháp nhận thức – hành vi như liệu pháp tiếp xúc có thể yêu cầu người bệnh đối mặt với các tình huống họ muốn tránh, ví dụ như ở trong một nơi kín và chật, nếu người trị liệu mắc chứng sợ không gian hẹp. Điều này có thể dẫn đến căng thẳng tạm thời hoặc lo lắng. Tuy nhiên, các rủi ro sẽ giảm thiểu nếu người bệnh chọn một nhà trị liệu có chuyên môn tốt. Nhờ đó, họ sẽ học được kỹ năng đối phó để kiểm soát và chiến thắng những cảm giác hay nỗi sợ tiêu cực.
Cần chuẩn bị gì để tham gia trị liệu?
Trước tiên, hãy tìm một nhà trị liệu uy tín. Người bệnh có thể nhờ các bác sĩ, người quen đã từng trị liệu giới thiệu cho mình. Nếu muốn tự tìm, hãy thông qua một hiệp hội tại địa phương hoặc các nguồn uy tín trực tuyến. Hãy kiểm tra các thông tin về nhà trị liệu đó, như:
- Hoàn cảnh và giáo dục. Các nhà trị liệu tâm lý được đào tạo có thể có một số chức danh công việc khác nhau, tùy thuộc vào trình độ học vấn và vai trò của họ. Hầu hết đều có bằng thạc sĩ hoặc tiến sĩ với chuyên môn là tư vấn tâm lý. Ngoài ra, bác sĩ y khoa chuyên về sức khỏe tâm thần (bác sĩ tâm thần) có thể kê đơn thuốc cũng như hỗ trợ cả về liệu pháp tâm lý.
- Chứng nhận và giấy phép. Hãy chắc chắn rằng nhà trị liệu được chọn đáp ứng các yêu cầu về giấy phép và chứng nhận uy tín về tâm lý học.
- Lĩnh vực chuyên môn. Tìm hiểu về chuyên môn và kinh nghiệm của nhà trị liệu, vì tuy cùng một khoa tâm lý học, mỗi người thường sẽ thiên về một vấn đề tâm lý riêng. Người bệnh không chỉ nên chọn một nhà trị liệu giỏi, mà còn cần phải phù hợp.
Tìm hiểu về chi phí của liệu pháp, kể cả việc bảo hiểm y tế có chi trả hay không. Một số chương trình trị liệu có giới hạn về số lượng buổi tham gia. Hãy thảo luận kỹ lưỡng với nhà trị liệu trước khi đăng ký.
