Chăm sóc đau khớp gối ở người già tại nhà sao cho hiệu quả
Người già bị đau khớp gối cần phối hợp với người chăm sóc để thực hiện các biện pháp chăm sóc tại nhà không dùng thuốc và dùng thuốc thật hiệu quả như sau:
Không dùng thuốc
Giảm cân: duy trì cân nặng hợp lý, nghiên cứu cho thấy những bệnh nhân thừa cân giảm 5% trọng lượng cơ thể đã có những cải thiện đáng kể về mức độ đau và khả năng vận động [4].
Chế độ ăn: chế độ ăn tốt cho sức khỏe là chế độ ăn giàu trái cây, rau và chất xơ, ít thịt, mỡ động vật và các loại chất béo khác [5].
Luyện tập thể dục: những môn thể dục phù hợp với người già và chứng đau gối thường xuyên: đi bộ, đạp xe, bơi lội, thái cực quyền (tai chi), yoga đều có lợi. [5]
Tư thế đúng và các biện pháp hỗ trợ: có thể giúp giảm thiểu căng thẳng đầu gối bao gồm: tránh ngồi lâu trên chiếc ghế thấp và trường kỷ, tránh ngồi trên đầu gối, tránh ngồi lâu và không cử động trong thời gian dài, vì các khớp có thể bị cứng và đau nếu không cử động được. Mang giày hỗ trợ, tránh những đôi giày có vòm bị gãy, vì chúng có thể dẫn đến lực bất thường và mòn ở đầu gối [5].
Xoa bóp: không đủ bằng chứng làm giảm đau nhưng có thể mang lại những lợi ích khác, chẳng hạn như kiểm soát căng thẳng.
▪ Thực hiện ở tư thế ngồi với đầu gối hướng về phía trước và bàn chân đặt trên sàn. Nắm nhẹ hai bàn tay lại, sau đó vỗ vào đùi trên, dưới và giữa 10 lần. Lặp lại ba lần.
▪ Ngồi với hai bàn chân phẳng trên sàn, đặt gót bàn tay lên trên đùi và lướt đến đầu gối, sau đó thả ra. Lặp lại năm lần. Thực hiện tương tự cho mặt ngoài và mặt trong của đùi.
▪ Nhấn bốn ngón tay vào mô đầu gối và di chuyển lên xuống năm lần. Lặp lại tất cả các động tác xung quanh đầu gối.
▪ Đặt lòng bàn tay lên trên đùi, lướt xuống đùi, qua đầu gối và ngược lên đùi ngoài.
▪ Xoa bóp cơ đùi sẽ tác động có lợi lên đầu gối [5].
Thiết bị hỗ trợ: Nếu đau đầu gối ở người già gây hạn chế khả năng vận động, bác sĩ vật lý trị liệu có thể đề xuất dùng thiết bị hỗ trợ trong cuộc sống hàng ngày, ví dụ như nẹp đầu gối hoặc khung tập đi được làm riêng [7].
Dùng thuốc
Thuốc giảm đau bao gồm thuốc không cần kê toa và thuốc cần kê toa. Lưu ý, không sử dụng quá 10 ngày đối với thuốc giảm đau không cần kê toa mà không có ý kiến của bác sĩ. Nếu sau 10 ngày sử dụng thuốc không cần kê toa mà cơn đau không được cải thiện, bác sĩ sẽ cân nhắc chọn lựa thuốc cần kê toa để kiểm soát cơn đau [8].
Các loại thuốc có thể giúp kiểm soát cơn đau khớp gối ở người già, bao gồm:
● Thuốc giảm đau kháng viêm không steroid uống hoặc bôi tại chỗ (NSAIDs): Khi chọn NSAIDs cho một bệnh nhân cụ thể, bác sĩ phải xem xét hiệu quả cũng như nguy cơ tác dụng phụ đi kèm, các tương tác liên quan đến các thuốc dùng đồng thời, các yếu tố thuộc về bệnh nhân, và chi phí [9] để bệnh nhân, nhất là người già, có thể tuân thủ dùng thuốc, từ đó giúp kiểm soát cơn đau tốt.
NSAIDs được khuyến cáo sử dụng thận trọng đối với người cao tuổi do tác dụng phụ của nhóm thuốc giảm đau này trên hệ tiêu hóa, tim mạch, thận… và chỉ nên được dùng trong thời gian ngắn khi cơn đau bùng phát. [17]
Dẫu vậy, do lợi ích mà NSAIDs mang lại cho bệnh nhân đau khớp (được FDA phê duyệt bán theo toa và không kê toa (OTC), được sử dụng để giảm sốt và đau, chẳng hạn như những cơn đau đầu, cảm lạnh, cúm và viêm khớp,…) [16] và không phải NSAID nào cũng ảnh hưởng trên hệ tiêu hóa và tim mạch giống nhau [18, 19] nên bác sĩ sẽ chọn NSAID điều trị cho bệnh nhân có nguy cơ cao như người già theo các khuyến cáo trên thế giới. Ví dụ như, đối với bệnh nhân có nguy cơ về tiêu hóa, khuyến cáo ưu tiên dùng các NSAIDs ức chế chọn lọc COX-2 như coxibs, cũng như kết hợp với PPI để bảo vệ dạ dày (liều gấp đôi nếu bệnh nhân điều trị dài hạn, liều duy nhất kéo dài 30 ngày nếu bệnh nhân đang điều trị) [13]. Trong khi đó, bệnh nhân bị cao huyết áp nên dùng NSAID kết hợp thuốc chẹn calci hoặc dùng một thuốc nhóm coxib ít ảnh hưởng lên huyết áp [14, 15].
