Tình trạng ngất xỉu đột ngột xảy ra khi não không nhận đủ lưu lượng máu cần thiết để làm việc và ngừng gửi tín hiệu đến các cơ. Các cơ không còn nhận được tín hiệu của não cũng sẽ ngừng hoạt động nên dẫn đến tình trạng bất tỉnh. Vậy bạn có biết cách nhận biết các dấu hiệu sắp ngất xỉu, nguyên nhân, cách sơ cứu người bị ngất và phòng ngừa tình trạng này tái diễn hay chưa?
Cùng Hello Bác sĩ tìm hiểu thêm nhé!
Các dấu hiệu sắp ngất xỉu là gì?
Người sắp ngất xỉu sẽ cảm thấy choáng váng, nóng bừng trong người, mắt dần mờ đi và thính lực giảm, mất sức lực đột ngột rồi mất ý thức. Đôi khi, bệnh nhân cũng có thể đi khập khiễng và toát mồ hôi lạnh. Trong trường hợp ngất xỉu đột ngột do dây thần kinh phế vị hoạt động quá mức, bệnh nhân có thể bị chuột rút hoặc cảm thấy muốn đi đại tiện trước khi bất tỉnh.
Khi nguồn máu cho não được phục hồi, bệnh nhân sẽ tỉnh lại. Lúc này họ có thể có biểu hiện như ngừng toát mồ hôi, da hồng hào trở lại, tim và mạch đập nhanh, đi vệ sinh không tự chủ
Nguyên nhân gây ngất xỉu đột ngột
Có rất nhiều nguyên nhân có thể khiến não “đình công” và gây ra bất tỉnh.
1. Ngất xỉu đột ngột do não thiếu máu
Hầu hết các trường hợp ngất xỉu là do dây thần kinh phế vị điều khiển lượng máu ra khỏi não quá nhiều. Dây thần kinh này kết nối hệ tiêu hóa với não và có chức năng kiểm soát lưu lượng máu đến ruột. Khi bạn ăn quá no, gập người khi đại tiện, nôn ói hoặc trong một số bệnh lý có thể kích thích thần kinh phế vị hoạt động quá mức và để xảy ra bị ngất đột ngột.
2. Ngất do mất nước
Tình trạng máu có quá ít nước làm giảm huyết áp và kích thích dây thần kinh phế vị, từ đó dẫn đến chóng mặt và ngất xỉu. Có nhiều nguyên nhân gây mất nước như nôn, tiêu chảy, khí hậu quá nóng… Vậy nên, bạn cần bổ sung nước ngay khi thấy mình có các dấu hiệu mất nước như khô miệng, choáng váng hay trống ngực.
3. Bất tỉnh trong các tình trạng sốc
Đôi khi tình trạng ngất xỉu đột ngột xảy ra vì các tình trạng như sốc giảm thể tích hay sốc phản vệ.
- Sốc giảm thể tích: Đây là tình trạng xảy ra khi cơ thể bị mất hơn 20% máu hoặc chất dịch. Thiếu máu và chất dịch, tim sẽ không bơm đủ máu đến các bộ phận cơ thể nên gây tụt huyết áp và ngất xỉu.
- Sốc phản vệ: Đây là phản ứng của cơ thể khi tiếp xúc với các tác nhân dị ứng như thực phẩm, thuốc, nọc độc côn trùng và nhựa. Phản ứng này có thể xảy ra trong vòng vài giây hoặc vài phút sau khi bạn tiếp xúc với các tác nhân dị ứng. Tình trạng này có thể khiến huyết áp giảm đột ngột và đường thở bị tắc.
Ngoài sốc do mất máu hay dị ứng, bệnh nhân cũng có thể sốc và ngất vì bị nhiễm trùng nặng.
4. Ngất xỉu đột ngột sau khi uống đồ có cồn
Không ít người bất tỉnh sau khi dùng quá nhiều đồ uống có cồn như rượu bia. Chúng khiến bạn đi tiểu nhiều hơn dẫn đến mất nước. Ngoài ra, đến một liều lượng đủ nhiều, rượu bia cũng gây an thần mạnh, giãn mạch máu và giảm huyết áp. Những tác động này khiến não không hoạt động tốt và dẫn đến tình trạng xỉu.
5. Bị ngất đột ngột do thuốc
Đôi khi bệnh nhân có thể bị ngất do dùng một số loại thuốc gây mất nước hoặc tụt huyết áp như:
- Thuốc bổ sung nitrat: Có thể gây hạ huyết áp
- Thuốc lợi tiểu: Có thể dẫn đến mất nước
- Các thuốc có chất kích thích: Có thể gây mất nước và tăng nhiệt độ cơ thể
- Các thuốc nhóm opiate: Có thể gây giảm huyết áp và nhịp thở
- Thuốc chữa bệnh tim: Có thể làm giảm huyết áp
Ngoài những thuốc trên, các loại thuốc kiểm soát huyết áp cao cũng có thể khiến huyết áp giảm quá nhiều và dẫn đến ngất. Vậy nên, bạn nên tránh việc dùng quá liều những loại thuốc này.
6. Ngất xỉu do tim bất ổn
Tim tạo một lực nhất định để bơm máu qua tĩnh mạch và động mạch. Khi tim đập quá nhanh hoặc quá chậm, huyết áp sẽ giảm khiến não không đủ máu và dẫn đến ngất xỉu đột ngột. Nếu nghi ngờ, hãy đo nhịp tim để kiểm tra. Nếu nhịp tim trên 150 nhịp/phút hoặc dưới 50 nhịp/phút thì đây có thể chính là lý do khiến họ bất tỉnh.
Đôi khi bệnh nhân có thể bất tỉnh nếu cơ tim yếu và không bơm đủ máu cho não. Vậy nên nếu người bệnh bị đau ngực hoặc gặp các triệu chứng khác của bệnh đau tim thì có thể nguyên do ngất xỉu là vì cơ tim quá yếu.
7. Nguyên nhân tâm lý
Tâm lý kích động là lý do một số người có thể bất tỉnh khi nhìn thấy máu. Tình trạng lo lắng, hoảng sợ và căng thẳng có thể kích thích dây thần kinh phế vị và hệ thần kinh đối giao cảm. Điều này làm chậm nhịp tim cũng như giảm huyết áp, từ đó dẫn tới tình trạng ngất xỉu. Đây là vấn đề thường gặp ở một số người có dây thần kinh phế vị rất mẫn cảm.
Cách sơ cứu người bị ngất xỉu đột ngột
Nếu là chính bản thân bạn, khi có dấu hiệu cảnh báo sắp ngất, hãy dừng hết các việc đang làm và nghỉ ngơi tại chỗ. Nếu được nên nằm với hai chân nâng cao và ăn nhẹ để cơn thiếu máu não qua đi.
Còn nếu bạn thấy ai đó ngất xỉu, hãy đặt bệnh nhân nằm nghiêng, nâng cao hai chân cho máu dồn lên não, kiểm tra xem có mạch và hơi thở không, không lay gọi. Nếu ngất do sốc nhiệt có thể cởi bớt quần áo và lau khăn ướt hoặc quạt để hạ bớt nhiệt.
Trường hợp mạch và hơi thở bình thường, thường họ sẽ tỉnh lại sau vài phút. Còn họ có dấu hiệu tím tái nặng, bị chấn thương hoặc không tỉnh, gọi cấp cứu ngay.
Nếu bệnh nhân không thở, hãy thực hiện kỹ thuật hồi sức tim phổi nếu bạn đã được thực tập kỹ thuật này trước đây đồng thời gọi cấp cứu.
Phòng ngừa ngất xỉu đột ngột
Việc đề phòng tình trạng ngất xỉu là khá khó khăn nhưng bạn vẫn có thể tập lắng nghe cơ thể của mình để chú ý các dấu hiệu cảnh báo. Đôi khi, bạn có thể cảm nhận một số triệu chứng sớm như mặt đỏ bừng, nóng trong người, buồn nôn hoặc toát mồ hôi lạnh.
Trong trường hợp này, bạn có thể ngừa bằng cách tránh đứng dậy mà nằm nghỉ ngơi cho đến khi các triệu chứng qua đi. Nếu các triệu chứng không giảm trong vài phút hay bạn bắt đầu thấy đau ngực hoặc thở gấp thì hãy gọi cấp cứu ngay.
Bạn có thể ngừa được nhiều nguyên nhân ngất xỉu đột ngột nếu luôn cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể, tránh thay đổi tư thế đột ngột và giữ tâm lý ổn định. Khi chăm sóc bản thân đúng cách, bạn sẽ không còn lo lắng về những lần ngất xỉu nguy hiểm nữa.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
