Một số môn thể thao có thể khiến bàn chân có chuyển động xoắn hoặc uống cong, dễ gây bong gân như bóng đá, trượt tuyết và khiêu vũ. Khi cơ thể của bạn vặn và xoay nhưng bàn chân của bạn vẫn giữ nguyên vị trí sẽ khiến dây chằng nối các xương bàn chân bị kéo căng hoặc bị rách.
Ngoài ra, bong gân có thể xảy ra khi bàn chân bị lật do dẫm vào chân người khác, vấp ngã, tiếp đất trên một bề mặt không bằng phẳng hoặc đá vào một vật nặng không dễ di chuyển.
Các đối tượng cụ thể dễ bị bong gân bàn chân bao gồm:
- Vận động viên bóng chuyền, bóng rổ, bóng đá có nguy cơ bị bong gân bàn chân khi có xu hướng phải nhảy lên khi thi đấu.
- Các môn đòi hỏi sức bền như chạy, đi bộ cũng có nhiều nguy cơ bong gân ở bàn chân.
- Sử dụng giày, dép không phù hợp khi thi đấu thể
- Những người đã từng bị bong gân có nguy cơ dễ bị chấn thương lại hơn là những người chưa bao giờ bị chấn thương bong gân.
- Những người thừa cân, béo phì, áp lực trên đôi bàn chân càng lớn.
- Môi trường làm việc hay tập thể thao gồ ghề, có nhiều vật cản, đất đá, hay ẩm ướt, trơn trượt khiến bạn có nguy cơ bị dễ chấn thương hơn khi chạy, di chuyển.
- Tai nạn trong sinh hoạt và lao động như trơn trượt, té ngã…
- Bê vác vật nặng hoặc sai tư thế
Chẩn đoán và điều trị
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán bong gân bàn chân?
Bác sĩ có thể thăm khám triệu chứng, hỏi thăm về tình huống dẫn đến bạn bị bong gân bàn chân, thời gian từ lúc chấn thương đến khi được thăm khám, các xử trí đối với tổn thương của bạn trước đó. Ngoài ra, họ cũng cần biết về nghề nghiệp, những hoạt động hay bộ môn thể thao mà bạn tham gia, hoặc bất kỳ chấn thương ở bàn chân nào mà bạn đã từng gặp trước đây.
Sau đó, bác sĩ có thể kiểm tra vết thương ở bàn chân của bạn, cảm nhận vết sưng, bầm tím hoặc ấn nhẹ để xem có bị đau hay tổn thương đến xương khớp bên trong hay không.
Nếu bạn không thể đứng vững và bàn chân không có khả năng chịu trọng lực, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang bàn chân, để đánh giá mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) bàn chân có thể được thực hiện ở một số ít bệnh nhân nhất định, đặc biệt là các vũ công hoặc vận động viên chuyên nghiệp, những người lớn tuổi bị đau bất thường hoặc xương khớp yếu.
Những phương pháp điều trị bong gân bàn chân
Bạn nên làm gì khi bị bong gân bàn chân?
Trong vài ngày hoặc vài tuần đầu tiên sau khi bị chấn thương, bạn nên:
Hiệp hội Phẫu thuật viên chấn thương Hoa Kỳ (AAOS) khuyến cáo: Bong gân mức độ nhẹ cơ bản được điều trị phối hợp bằng các biện pháp như sau được viết tắt bằng 4 chữ cái đầu của tiếng Anh (RICE)
- PROTECTION (Bất động): giúp tránh các thương tổn thêm. Bao gồm hạn chế cử động phần tổn thương, sử dụng một thanh nẹp hoặc bó bột, hoặc sử dụng nạng.
- REST (Nghỉ ngơi tuyệt đối): Hạn chế đi lại để cho khớp và gân cơ, dây chằng của bạn được nghỉ ngơi, có thời gian để phục hồi hoàn toàn.
- ICE (Chườm đá): Nước đá giúp giảm sưng và viêm. Lưu ý không bao giờ chườm đá trực tiếp lên da. Thay vào đó, hãy quấn một chiếc khăn mỏng quanh túi đá. Để nó trên vùng khớp đau của bạn trong 20 phút, sau đó lấy đá ra trong 10 phút. Lặp lại càng nhiều càng tốt trong 24 đến 72 giờ đầu tiên.
- COMPRESSION (Băng ép): Băng ép sẽ giúp giảm sưng. Tổn thương có thể được ép bằng thanh nẹp, băng chun, hoặc đối với một số thương tích có xu hướng sưng nặng thêm, dùng băng ép Jones. Băng ép Jones gồm 4 lớp; lớp 1 (trong cùng) và lớp 3 là bông cotton, và lớp 2 và 4 là băng thun.
- ELEVATION (Giữ cao vùng khớp bị chấn thương): trong 2 ngày đầu nâng cao chi để đảm bảo máu về tim tốt; nâng cao chi nhờ vào trọng lực giúp giảm phù nề chi và giảm thiểu sưng.
Bên cạnh đó, bạn có thể sử dụng các thuốc giảm đau, chống viêm tùy theo mức độ đau như Paracetamol viên uống, các thuốc NSAID dạng uống hoặc bôi tại chỗ.
