5 nguyên tắc khi lên thực đơn cho người chạy thận nhân tạo
Thực đơn cho người chạy thận nhân tạo là thực đơn đảm bảo 4 yếu tố sau đây:
1. Đủ năng lượng (calo) mỗi ngày
Nhu cầu về năng lượng là khác nhau ở mỗi người tùy thuộc vào tuổi tác, giới tính, khối lượng cơ thể và điều kiện sức khỏe. Ví dụ như bệnh nhân đang lọc máu màng bụng thì dịch lọc có thể cung cấp thêm calo ở dạng đường dextrose nên bạn cần giảm hàm lượng chất bột đường hằng ngày để tránh vượt mức calo cần thiết.
2. Ăn đủ đạm trong thực đơn cho người chạy thận nhân tạo
Bởi bệnh nhân đang lọc máu sẽ bị mất protein qua dịch lọc dẫn đến cần nhu cầu protein cao hơn bình thường. Ăn không đủ protein có thể dẫn đến giảm cân, hao mòn cơ bắp, giảm miễn dịch, thậm chí dẫn tới suy dinh dưỡng. Do đó, cần nên đảm bảo đủ các thực phẩm giàu protein (thịt bò, cá, thịt gia cầm, thịt lợn tươi hoặc trứng) trong thực đơn cho người chạy thận nhân tạo.
Lưu ý: Mặc dù bơ đậu phộng, quả hạch, hạt, đậu khô, đậu Hà Lan và đậu lăng có protein, nhưng những thực phẩm này thường bị hạn chế vì chúng chứa nhiều kali và phospho .
3. Ăn ít phosphat
Thận lọc kém dẫn đến mức phosphat trong máu tăng lên, điều này kéo theo canxi từ xương bị rút ra để tạo thành canxi phosphat. Dần dần, xương yếu và dễ gãy, đồng thời canxi phosphat tạo thành cặn cứng trong các mô cơ thể gây ngứa da, đau khớp, kích ứng mắt và xơ cứng thành mạch máu.
Vì vậy, bệnh nhân cần giảm lượng phosphat trong chế độ ăn bằng cách tránh những thực phẩm sau:
- Sản phẩm từ sữa như sữa tươi, pho mát, sữa chua
- Canh hầm xương
- Đậu các loại và sản phẩm từ đậu
- Ca cao và sản phẩm làm từ ca cao
- Thức uống làm từ lúa mạch
- Thực phẩm chế biến sẵn và thực phẩm đóng hộp như thịt hộp, xúc xích, chả,…
- Nội tạng động vật
- Cá mòi đóng hộp, cá cơm, mắm tôm.
4. Hạn chế natri
Natri có trong muối là chủ yếu, nó làm tăng cảm giác khát và khiến người bệnh uống nước nhiều hơn. Hậu quả là tăng phù, tăng huyết áp, tăng gánh nặng cho tim.
Mẹo để giảm natri gồm có:
- Hạn chế dùng muối hay nước tương, nước mắm.
- Tránh sử dụng các loại sản phẩm thịt và rau củ quả đóng gói.
- Hãy kiểm tra kỹ nhãn và lựa chọn các loại thực phẩm đóng hộp chứa ít hơn 120 mg natri cho 100 g sản phẩm.
- Sử dụng các loại thảo mộc như quế, hồi, đinh hương, nghệ, gừng, hành, tỏi hoặc chanh, giấm làm gia vị để tăng độ ngon miệng thay vì muối.
5. Hạn chế các loại thực phẩm chứa nhiều kali
Người chạy thận nhân tạo cần hạn chế lượng kali mỗi ngày, vì họ dễ gặp tình trạng tăng kali máu (có thể đe dọa tính mạng). Kali được tìm thấy chủ yếu trong các loại hạt, đậu và các sản phẩm từ sữa. Ngoài ra còn có bí đỏ, củ cải đường, súp lơ xanh, cà chua và:
- Bánh mì, bánh quy
- Dừa và các sản phẩm từ dừa
- Nước trái cây, trà đặc, cà phê mạnh, ca cao, sữa, rượu vang
- Đường nâu, mật mía, cam thảo
- Các chất thay thế muối đều có hàm lượng kali cao
- Chất thay thế muối, nước sốt đóng chai hay các tinh chất từ thịt.
4. Hạn chế nước
Do chức năng thận suy giảm, bệnh nhân chạy thận nhân tạo bị giảm lượng nước tiểu. Nếu cơ thể tích trữ quá nhiều nước sẽ gây nên các triệu chứng như khó thở, huyết áp cao và phù chân. Hạn chế chất lỏng đưa vào cơ thể bao gồm cả nước lọc, nước ép trái cây, súp, canh và dịch truyền.
