Tìm hiểu chung
Rối loạn vận động tay chân theo chu kỳ là gì?
Rối loạn vận động tay chân theo chu kỳ (Periodic limb movement disorder – PLMD) được mô tả là một tình trạng mà tay chân chuyển động lặp đi lặp lại trong khi ngủ và gây gián đoạn giấc ngủ. Các cử động thường liên quan đến chi dưới, bao gồm chuyển động của ngón chân cái, mắt cá chân, đầu gối và hông. Một số người có thể xảy ra rối loạn vận động ở chi trên.
Rối loạn vận động này xảy ra thường xuyên nhất trong giấc ngủ không REM. Các chuyển động lặp đi lặp lại cách nhau một khoảng thời gian khá đều đặn, từ 5–90 giây và thay đổi đáng kể từ đêm này sang đêm khác.
Những người bị rối loạn vận động tay chân theo chu kỳ thường không tự biết được tình trạng của mình mà được người thân kể lại. Tuy nhiên, người bệnh có thể thức dậy nhiều lần trong đêm và cảm thấy buồn ngủ, mệt mỏi vào ban ngày.
Người mắc phải rối loạn này cũng có khả năng mắc chung với các rối loạn giấc ngủ khác, chẳng hạn như hội chứng chân không yên (Restless leg syndrome – RLS).
Rối loạn vận động tay chân theo chu kỳ và hội chứng chân không yên
Giữa rối loạn vận động tay chân theo chu kỳ (PLMD) và hội chứng chân không yên (RLS) có những điểm tương đồng trong triệu chứng và cách điều trị. Do đó, nhiều người xem chúng như là một phần của một tình trạng rối loạn chung.
Triệu chứng của hội chứng chân không yên bao gồm cảm giác khó chịu ở chân và luôn có mong muốn di chuyển chúng. Những biểu hiện này trở nên mạnh mẽ hơn vào buổi tối và trong lúc nghỉ ngơi. Hoạt động thể chất có thể giúp giảm nhẹ hội chứng này.
Điểm khác biệt chính giữa hai tình trạng này là PLMD chỉ xảy ra trong khi ngủ, trong khi RLS có thể xuất hiện cả khi ngủ và thức.
Khoảng 80–90% số người mắc phải hội chứng chân không yên cũng bị rối loạn vận động tay chân theo chu kỳ. Tuy nhiên, điều ngược lại không tương ứng như vậy.
Nguy cơ mắc phải
Những ai có nguy cơ bị rối loạn vận động tay chân theo chu kỳ?
Rối loạn này thường được quan sát thấy ở khoảng 80% người mắc phải hội chứng chân không yên và ở hơn 30% người trên 65 tuổi (có thể có hoặc không có triệu chứng).
PLMD cũng khá phổ biến ở những người mắc chứng ngủ rũ (narcolepsy) và rối loạn hành vi giấc ngủ REM. Đôi khi, rối loạn này còn gặp ở người bị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn đường thở.
PLMD có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng tỷ lệ mắc thường tăng theo độ tuổi. Khác với hội chứng chân không yên, PLMD dường như không liên quan đến yếu tố giới tính.
Một số bệnh lý có thể liên quan đến PLMD, bao gồm ure huyết, đái tháo đường, thiếu sắt, ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) và chấn thương tủy sống.
Triệu chứng
Những dấu hiệu và triệu chứng rối loạn vận động tay chân theo chu kỳ
Mỗi đợt rối loạn vận động tay chân thường kéo dài từ 30 phút trở lên và cách nhau trung bình khoảng 20–40 giây. Các chuyển động ở chân, tay thường xảy ra trong giấc ngủ mắt không chuyển động nhanh (non-REM sleep).
Các triệu chứng phổ biến nhất của PLMD gồm:
- Cử động chân lặp đi lặp lại ở một hoặc cả hai chân, đôi khi có cử động ở cánh tay, thường liên quan đến hành động co duỗi, uốn cong hay co giật
- Ngủ không ngon giấc, có cảm giác bồn chồn
- Thức dậy nhiều lần trong đêm
- Buồn ngủ, uể oải vào ban ngày
- Cáu kỉnh, có vấn đề về hành vi và suy giảm thành tích ở trường hay nơi làm việc do thiếu ngủ
Những người bị rối loạn vận động tay chân theo chu kỳ cũng có thể có các triệu chứng của hội chứng chân không yên, bao gồm cảm giác nóng rát hoặc ngứa ran ở chân khi nằm. Tuy nhiên, không phải ai cũng mắc phải cả hai tình trạng này cùng lúc.
