Nhịp sinh học liên quan đến các phản ứng sinh lý, sinh hóa và trao đổi chất diễn ra trong cơ thể với chu kỳ 24 giờ. Mọi người có thể nhận thấy sự hiện diện của chúng đặc biệt rõ trong chu kỳ ngủ và thời gian ăn uống.
Theo các chuyên gia, nhịp sinh học có thể tự duy trì nhưng cũng rất dễ bị thay đổi do chịu tác động bởi nhiều yếu tố từ môi trường bên ngoài, ví dụ như ánh sáng, nhiệt độ, thói quen sinh hoạt…
Vậy, sự thay đổi này ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe? Làm thế nào để khôi phục nhịp sinh học như cũ? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.
Nhịp sinh học là gì?
Nói một cách đơn giản, nhịp sinh học là một một chiếc “đồng hồ” chịu trách nhiệm điều chỉnh tất cả quá trình liên quan đến sản sinh hormone. Ví dụ, trong chu kỳ ngủ – thức, nếu hoạt động của đồng hồ sinh học đạt hiệu quả tối ưu, bạn sẽ cảm thấy tỉnh táo và tràn đầy năng lượng vào buổi sáng nhờ vào quá trình:
- Sản sinh cortisol: sử dụng glucose (đường) và chất béo để tạo thành năng lượng
- Dừng giải phóng melatonin, loại hormone giúp bạn ngủ ngon.
Thêm vào đó, nhịp sinh học cũng có mối liên hệ mật thiết với thời gian ăn uống và hoạt động thể chất. Thói quen ăn uống đúng giờ mỗi ngày tạo điều kiện cho cơ chế sản xuất enzyme tiêu hóa tốt hơn, từ đó nâng cao hiệu quả của quá trình trao đổi chất cũng như hấp thụ chất dinh dưỡng.
Ngoài ra, khi bạn liên tục tập thể dục vào cùng một thời điểm trong ngày, cơ thể cũng sẽ hình thành thói quen điều hòa các nội tiết tố giao cảm cho việc nghỉ ngơi, hồi phục hoặc luyện tập.
Mặt khác, nhịp sinh học có thể thay đổi tùy theo chronotype của từng cá nhân cũng như thói quen về thời gian ngủ trong ngày. Chronotype (thời điểm cơ thể đạt đỉnh cao về thể chất lẫn tinh thần) liên quan đến nhiều yếu tố như:
- Tuổi tác
- Gene
- Thời gian biểu trong ngày.
Việc hiểu rõ về chronotype của bản thân có thể giúp điều chỉnh quá trình sản xuất hormone luôn cân bằng, từ đó kiểm soát tốt tình trạng căng thẳng.
Nhịp sinh học thay đổi ảnh hưởng đến sức khỏe ra sao?
Rối loạn nhịp sinh học có thể gây tổn hại sức khỏe rất nhiều. Ví dụ, những người thường làm ca đêm dễ bị suy giảm chức năng miễn dịch, dẫn đến phát sinh một loạt bệnh mãn tính hay tệ hơn là ung thư. Nguyên nhân chính là do thiếu ngủ, gây mất cân bằng nội môi và ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình điều hòa hormone.
