Tên gọi khác: Ngải tím, bồng truật, nghệ đen, nghệ tím, ngải xanh…
Tên nước ngoài: White turmeric, zedoary, kentjur
Tên khoa học: Curcuma zedoaria (Berg.) Roscoe
Họ: Gừng (Zingiberaceae)
Tổng quan về dược liệu nga truật
Tìm hiểu chung về nga truật
Đây là một loài cây thân thảo, cao chừng 1–1,5m. Thân rễ hình nón, có vân ngang và khía dọc, mang theo những củ hình trụ tỏa ra theo hình chân vịt, có màu vàng ở trong và những vòng màu xám ở củ già. Ngoài ra, thân rễ còn mang những củ hình trái xoan hoặc hình trứng, màu trắng, có cuống dài và mảnh.
Lá hình mũi mác, dài 30–60cm, rộng 7–8cm, không có cuống. Có bẹ lá ở gốc, đầu nhọn có đốm tía dọc theo gân giữa ở mặt trên của lá, mép nguyên hơi uốn lượn.
Cụm hoa hình trụ, dài chừng 20cm, mọc từ thân rễ trên một đoạn ở bên cạnh thân có lá, thường xuất hiện trước khi cây ra lá. Hoa nhiều và có màu vàng.
Mùa hoa quả vào tháng 4–5.
Ở Việt Nam, nga truật phân bố rộng rãi khắp các tỉnh miền núi và trung du, nhất là Hà Giang, Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai, Tuyên Quang, Sơn La, Cao Bằng…
Bộ phận dùng của nga truật
Sử dụng thân rễ được thu hái vào mùa đông, rửa sạch, thái lát, phơi khô.
Nếu là thân rễ khô thì đồ nhanh cho mềm rồi thái lát, tẩm giấm một đêm xong sao qua.
Thành phần hóa học trong nga truật
Nga truật có chứa sesquiterpen thuộc nhiều nhóm khác nhau và tinh dầu. Ngoài ra, trong dược liệu này còn có curcumin, bis (4-hydroxycinamoyl)-methan, 4-hydroxy-cinamoyl feruloylethan, ethyl p-methoxycinamat.
Theo một số tài liệu, nga truật còn chứa tinh bột, tinh dầu gồm có d-α-pinen, d-camphen, cineol, d-camphor, d-borneol, sesquiterpen… và một số kim loại nặng cùng khoáng chất như Zn, Cu, Fe, Mn, Cr, Pb, Ca, K.
