Bạn hãy cùng tìm hiểu về hàng rào máu não để khám phá những bí ẩn của “vị thần bảo hộ” này nhé!
Hàng rào máu não là gì?
Bộ não là một trong những cơ quan có ý nghĩa quan trọng nhất của cơ thể, con người đã trải qua nhiều quá trình tiến hóa để bảo vệ nó khỏi những tổn thương. Đầu tiên là chiếc hộp sọ dày 7mm bảo bọc bên ngoài. Bên cạnh đó là lớp chất lỏng bảo vệ – được biết đến là dịch não tủy tìm thấy trong não và tủy sống, và một màng bảo vệ gọi là màng não (meninges). Đây là hai yếu tố cung cấp thêm khả năng phòng thủ cho não chống lại chấn thương vật lý.
Hàng rào máu não (blood brain barrier) là một yếu tố song song vô cùng quan trọng giúp bảo vệ não bộ, đây là một rào cản giữa các mạch máu não (mao mạch) và các tế bào, thành phần khác tạo nên mô não. Trong hộp sọ, màng não và dịch não tủy giúp bảo vệ chống lại tổn thương vật lý, hàng rào não bộ cung cấp sự bảo vệ chống lại mầm bệnh và độc tố có thể có trong máu của bạn.
Hàng rào máu não được phát hiện vào cuối thế kỷ XIX, khi bác sĩ người Đức Paul Ehrlich tiêm thuốc nhuộm vào máu của một con chuột. Kết quả cho thấy thuốc nhuộm xâm nhập vào tất cả các mô ngoại trừ não và tủy sống. Người ta cho rằng hệ thống mạch máu là một rào cản tồn tại giữa não và máu. Mãi đến năm 1960, các nhà nghiên cứu mới có thể xác định lớp vật lý của hàng rào não bộ bằng cách sử dụng kính hiển vi điện tử.
2. Cấu tạo hàng rào máu não
Hàng rào máu não được cấu tạo chủ yếu gồm các tế bào nội mô (endothelial cell) liên kết chặt chẽ với nhau. Đồng thời còn có 2 loại tế bào khác là tế bào ngoại mạch (pericyte) và tế bào hình sao (astroglia) có chức năng hình thành và phát triển của hàng rào não bộ.
Các tế bào nội mô ở não liên kết chặt chẽ với nhau nhằm hạn chế sự di chuyển các chất từ máu vào não. Ở các bộ phận khác của cơ thể, tế bào nội mô của mao mạch không có đặc tính này.
Hàng rào máu não với cấu tạo khoảng cách chặt chẽ chỉ cho phép các phân tử nhỏ, phân tử hòa tan trong chất béo và một số chất khí tự do đi qua thành mao mạch và vào mô não. Một số phân tử lớn hơn, chẳng hạn như glucose và oxy, có thể xâm nhập thông qua các protein vận chuyển, hoạt động giống như các cánh cửa đặc biệt chỉ mở cho các phân tử cụ thể. Một số tế bào như đại thực bào đóng vai trò chống lại nhiễm trùng cũng có thể đi qua hàng rào não bộ.
