Bình thường, khi có những phần tử lạ từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể như vi khuẩn, virus… thì hệ thống miễn dịch sẽ được kích hoạt và huy động một “đội quân” các tế bào bạch cầu đến để tiêu diệt chúng. Hệ miễn dịch có thể nhận biết được sự khác biệt giữa tế bào lạ và tế bào bình thường trong cơ thể.
Thế nhưng, khi bệnh tự miễn xảy ra tức là hệ miễn dịch đã nhầm lẫn tế bào ở một phần cơ thể, như khớp hay da, là những phần tử lạ cần loại trừ. Khi đó, cơ thể sẽ giải phóng các protein được gọi là tự kháng thể để tấn công vào những tế bào khỏe mạnh bình thường này.
Một số bệnh tự miễn chỉ xảy ra ở một cơ quan, như bệnh đái tháo đường tuýp 1 sẽ phá hủy tuyến tụy. Ngược lại, có bệnh gây ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, chẳng hạn như lupus ban đỏ hệ thống (SLE). Để hiểu rõ hơn về các bệnh tự miễn thường gặp, mời bạn tham khảo bài viết sau đây.
Tại sao hệ miễn dịch lại tự tấn công chính tế bào của cơ thể?
Các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm ra lý do tại sao lại hệ miễn dịch lại bị rối loạn như vậy. Tuy nhiên, họ nhận thấy một số người có khả năng mắc bệnh tự miễn cao hơn những người khác.
Theo một nghiên cứu năm 2014, tỷ lệ phái nữ mắc các bệnh tự miễn so với phái nam là 2:1 (tương ứng 6,4% phụ nữ với 2,7% đàn ông mắc phải tình trạng rối loạn miễn dịch). Các bệnh này thường xuất hiện trong độ tuổi sinh sản ở nữ giới, từ 15–44 tuổi.
Một số bệnh tự miễn lại phổ biến hơn cho một nhóm dân tộc, ví dụ như bệnh lupus ảnh hưởng nhiều đến người Mỹ gốc Phi và gốc Tây Ban Nha hơn so với người da trắng.
Vài bệnh tự miễn khác thì có tính di truyền cao như bệnh đa xơ cứng và lupus. Cho dù không phải mọi thành viên trong gia đình đều sẽ mắc một tình trạng bệnh giống nhau nhưng họ sẽ thừa hưởng các yếu tố dễ gây ra rối loạn tự miễn.
Hơn thế nữa, khi nhận thấy tỷ lệ mắc phải các bệnh tự miễn ngày càng tăng, các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng yếu tố môi trường như nhiễm trùng, tiếp xúc với hóa chất hay dung môi độc hại cũng có thể liên quan đến rối loạn này.
Chế độ ăn theo kiểu “phương Tây” cũng là một yếu tố nguy cơ được nghi ngờ là gây phát triển các bệnh tự miễn thường gặp. Ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo, nhiều đường và thực phẩm chế biến sẵn có thể có liên quan đến tình trạng viêm, từ đó gây ra những đáp ứng miễn dịch. Tuy nhiên, điều này chưa được chứng minh rõ ràng.
14 bệnh tự miễn thường gặp
Có đến hơn 80 bệnh tự miễn khác nhau nhưng sau đây, Hello Bacsi chỉ đề cập đến 14 bệnh tự miễn thường gặp nhất.
1. Đái tháo đường tuýp 1
Tuyến tụy sản xuất ra hormone insulin, giúp điều chỉnh lượng đường trong máu. Trong bệnh đái tháo đường tuýp 1, hệ miễn dịch sẽ tấn công và phá hủy những tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy.
Kết quả là lượng đường trong máu tăng cao, gây tổn thương ở mạch máu cũng như các cơ quan khác như tim, thận, mắt và thần kinh.
2. Viêm khớp dạng thấp
Ở người bị viêm khớp dạng thấp, hệ thống miễn dịch sẽ tấn công nhầm vào các khớp và gây các triệu chứng đỏ, nóng, đau cùng cứng khớp.
