2. Chloroquine và hydroxychloroquine
Nhóm thuốc trị sốt rét chloroquine và hydroxychloroquine có thể làm giảm axit trong endosome (bào quan được một số virus sử dụng để xâm nhập vào tế bào).
Tuy nhiên, các kết quả nghiên cứu cho thấy virus SARS-CoV-2 xâm nhập vào tế bào thông qua thụ thể ACE2 trên bề mặt tế bào. Cụ thể, spike protein của virus SARS-CoV-2 bám vào thụ thể ACE2 trên bề mặt tế bào để giúp virus xâm nhập vào bên trong.
Ban đầu, uỷ ban chuyên gia của WHO đã không đưa nhóm thuốc trị sốt rét (chloroquine và hydroxychloroquine) vào danh sách thuốc được thử nghiệm trong chương trình Solidarity. Sau một cuộc họp tại Geneva (Thụy Sĩ) ngày 13-3, các chuyên gia mới quyết định đưa thuốc trị sốt rét vào danh sách các loại thuốc thử nghiệm. Thực tế, nhiều quốc gia đã đặc biệt quan tâm tới các tiềm năng của thuốc trị sốt rét đối với người nhiễm Covid-19.
Tiềm năng trị Covid-19 của thuốc chloroquine và hydroxychloroquine
Các nghiên cứu trước đây trên mô hình tế bào nuôi cấy đã cho thấy chloroquine có khả năng ức chế sự nhân lên của virus Dengue (gây bệnh sốt xuất huyết) và virus chikungunya (gây bệnh sốt chikungunya). Tuy nhiên, kết quả này đã không thể lặp lại khi thử nghiệm trên người.
• Đức: Susanne Herold – chuyên gia về bệnh truyền nhiễm viêm phổi tại trường đại học Giessen (Đức) cho biết chloroquine phải dùng ở liều rất cao. Ở thử nghiệm trên người trước đây, thuốc cũng không có hiệu quả ức chế virus.
• Trung Quốc: Các kết quả về thử nghiệm điều trị cho bệnh nhân Covid-19 bằng chloroquine cũng rất mơ hồ. Trong lá thư gửi tới BioScience ngày 18-2-2020, các nhà khoa học Trung Quốc đã báo cáo về tình hình điều trị cho hơn 100 bệnh nhân Covid-19 bằng chloroquine và cho thấy loại thuốc này có phát huy lợi ích. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu liên quan đến thử nghiệm lâm sàng này không hề được công bố.
• Pháp: Các nhà khoa học Pháp đã công bố kết quả một nghiên cứu 20 bệnh nhân Covid-19 đánh giá hiệu quả điều trị bằng hydroxychloroquine trên tạp chí International Journal of Antimicrobial Agents ngày 17-3-2020. Nhóm tác giả đã kết luận hydroxychloroquine giúp giảm lượng virus có trong dịch mũi.
Tuy nhiên, nghiên cứu này có hạn chế là không phải là thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng và nghiên cứu cũng không đề cập đến các đặc điểm lâm sàng cũng như tỷ lệ tử vong ở nhóm bệnh nhân này. Đánh giá kết quả nghiên cứu này, trong 1 hướng dẫn được công bố mới đây, hiệp hội Critical Care Medicine cho biết: “Hiện vẫn chưa có đủ bằng chứng khuyến cáo dùng chloroquine hoặc hydroxychloroquine để điều trị cho bệnh nhân Covid-19 đang nguy kịch.
Tác dụng phụ của thuốc chloroquine và hydroxychloroquine
Chloroquine và hydroxychloroquine có thể gây ra một số nguy cơ cho người bệnh khi điều trị Covid-19.
• Chloroquine: Theo kết quả công bố trên Cell Research ngày 4-2-2020, chloroquine có khả năng ức chế sự nhân lên của SARS-CoV-2 trên mô hình tế bào nuôi cấy. Tuy nhiên, thuốc này cần sử dụng ở liều cao để thuốc phát huy tác dụng và do đó có thể gây ra những độc tính nghiêm trọng.
• Hydroxychloroquine: Thuốc hydroxychloroquine có nhiều tác dụng phụ và trong một số trường hợp có thể gây hại cho tim. Do đặc thù về lâm sàng, nhiều người có tiền sử bệnh tim mạch có nguy cơ cao trở thành bệnh nhân nặng với biến chứng của Covid-19.
David Smith – bác sĩ điều trị bệnh truyền nhiễm tại trường đại học California (Mỹ) nhấn mạnh những nguy cơ và tác dụng phụ của hydroxychloroquine cần được đặc biệt chú ý. Nếu vội vàng dùng hydroxychloroquine để điều trị Covid-19, những bệnh nhân sốt rét và thấp khớp có thể gặp nhiều khó khăn do thiếu thuốc điều trị.
3. Kaletra
Kaletra là tên biệt dược của hỗn hợp ritonavir và lopinavir do Mỹ cấp phép dùng trong điều trị lây nhiễm HIV năm 2000.
Lopinavir được Abbott Laboratories nghiên cứu và phát triển, có đích tác dụng là protease của virus HIV. Enzyme này đóng vai trò trong quá trình cắt chuỗi protein dài thành các peptide khi virus đóng gói. Lopinavir không bền và nhanh chóng bị phân huỷ trong cơ thể người bởi các proteases đặc trưng trong cơ thể chúng ta. Do đó, lopinavir cần phải được dùng kèm với chất ức chế hoạt động của protease có tên ritonavir để có thể tồn tại lâu hơn trong cơ thể con người. Đây là lý do tại sao Kaletra có sự kết hợp của ritonavir và lopinavir.
